PODSTAWY TECHNOLOGII WG NORM I PRZEPISÓW
Analiza przepisów i norm, a także bogatej literatury z zakresu ochrony elektrochemicznej podziemnych zbiorników i rurociągów paliwowych, poparta licznymi doświadczeniami praktycznymi własnymi SPZP „CORRPOL” oraz przodujących w tej technologii firm zagranicznych, pozwala na sformułowanie podstawowych kanonów technologii ochrony przeciwkorozyjnej zbiorników podziemnych:
Powierzchnia zbiornika powinna być pokryta trwałą powłoką dielektryczną. Przed zasypaniem zbiornika w ziemi niezbędna jest drobiazgowa kontrola jakości powłoki ochronnej. Wszelkie nieprawidłowości muszą być starannie naprawione wg wymagań wykonawcy powłoki lub inny sposób (licencjonowany) gwarantujący wymaganą szczelność i grubość powłoki. Po zasypaniu pomiarami elektrycznymi należy potwierdzić jakość powłoki ochronnej na zbiorniku.
Zbiornik powinien być fabrycznie przystosowany do ochrony katodowej, powinien posiadać zainstalowane elementy ochrony katodowej lub elementy te powinny być zamontowane w ziemi razem ze zbiornikiem. Anody galwaniczne (jeśli są instalowane) powinny także spełniać rolę uziemienia (ewentualnego odprowadzania ładunków elektrostatycznych).
Zbiornik powinien być w miarę możliwości odizolowany od innych urządzeń metalowych. Połączenia z rurociągami i armaturą powinny umożliwiać odizolowanie ich od płaszcza zbiornika. Odizolowanie takie jest spełnione między innymi przy stosowaniu rurociągów z tworzyw sztucznych.
W zależności od tego, czy i w jakim stopniu istniejący zbiornik lub grupa zbiorników spełniają powyższe wymagania, niezbędne jest w celu uzyskania zadawalającego stopnia ochrony przeciwkorozyjnej zastosowanie różnych form i odmian instalacji ochrony katodowej. Nawet dla starych i długo już istniejących zbiorników technologia ochrony katodowej okazuje się bardzo atrakcyjna, ponieważ:
może być ona zastosowana do istniejących, już eksploatowanych (a więc także w jakimś stopniu skorodowanych) obiektów, bez potrzeby odkopywania zbiornika i kosztownego przygotowania powierzchni,
prąd ochrony katodowej dociera do miejsc niedostępnych, pod ziemią lub wodą, jedynie do odsłoniętej stali w uszkodzeniach powłok ochronnych (w defektach izolacji), niejako współdziała z istniejącą jeszcze – chociaż nie w pełni wartościową – powłoką ochronną.
Rozwiązanie techniczne ochrony katodowej zbiorników może być różne. Zależy od wielkości obiektu (pojedynczy zbiornik czy większa grupa zbiorników), stopnia zagrożenia korozyjnego (także obecności prądów błądzących), stanu technicznego obiektu (jeśli jest już eksploatowany), zaprojektowanego lub istniejącego systemu połączeń elektrycznych pomiędzy różnymi obiektami metalowymi i uziemieniami elektrycznymi. W zależności od sytuacji system ochrony katodowej może być bardzo prosty i składać się zaledwie z kilku anod galwanicznych, jednakże może być bardzo skomplikowany (a tym samym i drogi), gdy konieczne jest wykonanie instalacji z zewnętrznym źródłem prądu, co związane jest z potrzebą odpowiedniego zaprojektowania tego systemu, wykonania układów anodowych (zwykle w formie specjalnych odwiertów w ziemi), posadowienia stacji ochrony katodowej (przekształtnika prądu przemiennego na prąd stały) oraz całego systemu kontrolno-pomiarowego służącego do monitorowania skuteczności działania zabezpieczenia przeciwkorozyjnego. Im bardziej zbiornik przystosowany jest do ochrony katodowej, posiada lepszą powłokę ochronną (izolacyjną), jest oddzielony galwanicznie od innych metalowych elementów podziemnych, posiada urządzenia odgraniczające w połączeniach uziemiających lub uziemienie w postaci anod galwanicznych – tym tańsze i prostsze jest wykonanie oraz eksploatacja systemu ochrony katodowej tego zbiornika. Niestety decyzja o sposobie realizacji ochrony katodowej zbiornika(ów) musi być podejmowana w zasadzie indywidualnie z udziałem specjalisty(ów), po dokonaniu obiektywnej analizy techniczno-ekonomicznej całego przedsięwzięcia technicznego.
Aktualny stan prawny w Polsce, a także inżynierskie podejście do optymalnego projektowania i wykonania zabezpieczenia przeciwkorozyjnego zbiorników podziemnych, wymagają wykonania czynności podanych niżej.
Zapoznanie się z dokumentacją techniczną zbiornika(ów) i przeprowadzenie wizji lokalnej celem określenia możliwych warunków i wariantów optymalnej realizacji ochrony katodowej, a także określenia zakresu badań i pomiarów terenowych.
Ustalenie właściwości korozyjnych środowiska ziemnego w miejscu posadowienia zbiornika(ów) poprzez wykonanie odpowiednich pomiarów elektrycznych – zebranie danych do wyboru koncepcji ochrony katodowej. Pobranie próbek gruntu i wykonanie badania obecności bakterii redukujących siarczany, ponieważ ma to istotny wpływ na kryteria ochrony katodowej (Dz. U. Nr 113, poz. 1211, §73 p.2).
Ustalenie obecności w rejonie zbiornika(ów) prądów błądzących – przeprowadzenie stosownych pomiarów w terenie oraz ustalenie potrzeby stosowania (lub nie stosowania) specjalnych technik ochrony przeciwkorozyjnej w przypadku obecności tych prądów (Dz. U. Nr 113, poz. 1211, §73 p.3).
Opracowanie wytycznych (koncepcji) wykonania instalacji ochrony katodowej zbiornika(ów). Wykonanie, na życzenie inwestora, odpowiedniej dokumentacji technicznej. W przypadku stosowania ochrony katodowej z zewnętrznym źródłem prądu wykonanie takiej dokumentacji jest konieczne ze względu na uzgodnienia poboru energii elektrycznej z sieci zasilającej.
Wykonanie instalacji ochronnej w wykopie (jeśli zbiornik nie jest zaopatrzony w elementy instalacji ochrony katodowej) lub instalacja anod poza rejonem wykopu.
Wykonanie badań jakości powłoki ochronnej na zbiorniku, dokonanie niezbędnych napraw, wydanie stosownego atestu.
Sprawdzenie obwodów elektrycznych. Uruchomienie instalacji ochrony katodowej po zakopaniu zbiornika. Wykonanie pomiarów elektrycznych związanych z obecnością innych obiektów podziemnych, rurociągów i uziemień. Wykonanie wstępnego szacunku polaryzacji katodowej zbiornika(ów).
Wykonanie dokumentacji powykonawczej, naniesienie na rysunki elementów instalacji ochrony katodowej, opisanie tras przewodów elektrycznych i ich oznaczeń, podanie specyfikacji podzespołów ochrony katodowej.
Przeprowadzenie regulacji i wykonanie instrukcji okresowej obsługi instalacji ochrony katodowej.
Wykonanie serwisów kontrolnych i konserwacyjnych przez specjalistów z zakresu ochrony katodowej w okresach zgodnych z normami przedmiotowymi lub wg uzgodnień z inwestorem.
Home